Technologia vs Sztuka

Przez pryzmat wielu lat mojej pracy zawodowej postrzegam wysoko estetyczną technikę dentystyczną jako powrót do czasów świetności i chwały ręcznie wykonywanych arcydzieł. Dzisiejszy świat, a w szczególności jego komercjalizacja, pozbawia prawdziwego artystę chęci kreowania dzieł wyjątkowych. Każdy artysta bowiem czuje się w pełni zrealizowany, jeżeli jego twórczość wybija się ponad przeciętną. Temu założeniu sprzyja wiele czynników, które zapewniają skupienie nad pracą, odpowiednie wynagrodzenie i rozwój zawodowy. Być artystą to wyzwanie dla ludzi, którzy potrafią krytycznie ocenić swoją twórczość. To, czy potrafimy spojrzeć na swoje dzieło z perspektywy krytyka jest nie lada zaletą i tylko nieliczni cechę tę posiadają.

Moja praca zawodowa skupiła się przede wszystkim na licowaniu ceramiką. Od kilkudziesięciu lat kieruję się zasadą 3 wyznaczników, które tworzą pracę wybitną: światło, kształt, kolor. Te czynniki mają ogromny wpływ na kreowanie naturalnego uzupełnienia protetycznego. Ceramista, który próbuje ominąć chociażby jeden z tych elementów nigdy nie stworzy dzieła sztuki.

Światło jest potwierdzeniem życia. Bez niego wszystko staje się martwe i nienaturalne. Wieloletnie doświadczenie potwierdza teorię, że wybór uzupełnienia protetycznego rozpoczynamy od poszukiwania w nim światła. W tym celu wymagana jest analiza przypadku pod względem koloru filaru, materiału użytego na podbudowę czy zastosowanej techniki warstwowania porcelany.

Lekarz dentysta przed rozpoczęciem preparacji powinien być pewien, jaki filar zęba będzie wymagany, aby technik wykonał w pełni naturalna koronę czy licówkę. Każda nieprzemyślana decyzja o wszczepie implantu uniemożliwiająca zastosowanie w odcinku przednim łącznika w pełni estetycznego pozbawia pacjenta wykonania pracy na wysoko przeświecalnym materiale. A dzieje się to czasami z prozaicznych przyczyn, kiedy oś implantu lub jego średnica ogranicza wybór łącznika pełnocyrkonowego czy hybrydowego (ti-base połączony z nadbudową ceramiczną).

Pamiętajmy, że najpierw planujemy rodzaj uzupełnienia, a pod to wszczepiamy implant. Z mojej praktyki wiem, że w większości przypadków jest odwrotnie. Jest to pierwszy krok do przyszłych problemów i zakończenia pracy porażką estetyczną. Ten sam problem możemy odnaleźć przy wyborze rodzaju wkładu koronowo-korzeniowego czy zneutralizowania przebarwionego kikuta zęba. Wszystkie obecnie dostępne materiały w technice dentystycznej pozwalają uzyskać maksymalną grę światła, która zbliży nas do natury. Naszym zadaniem jest prawidłowe dobranie i zastosowanie tego materiału

Nieodzownym elementem jest komunikacja pomiędzy lekarzem i technikiem, a przede wszystkim wzajemny szacunek i podział ról. Znajomość materiałoznawstwa w dzisiejszych czasach tak przez technika dentystycznego, jak i lekarza jest gwarancją wykonania perfekcyjnej pracy protetycznej. Na rynku pojawia się coraz więcej materiałów, które mają nam pomóc znaleźć światło tak w technice CAD/CAM, jak i w technice press czy feltspath. Pamiętajmy, że korona wykonana na metalu, bez względu czy jest z metalu szlachetnego, czy nie, zawsze będzie blokowała rozproszenie światła, a tym samym stanie się w pewnych ustawieniach pacjenta elementem demaskującym jego uzupełnienia protetyczne.

W swojej praktyce staram się całkowicie eliminować metal, nawet w rozległych pracach opartych na implantach. Od wielu lat zmuszeni byliśmy stosować w pracach hybrydowych konstrukcje z metalu lub ciężkie konstrukcje z tlenku cyrkonu. Jedne i drugie posiadały więcej wad niż zalet. Doskonale wiemy, czym jest sztywna konstrukcja cyrkonowa oparta na implantach pozbawionych naturalnej amortyzacji. Wiele takich prac było awaryjnych, pękało lub kończyło się odpryskami porcelany w miejscach aktywnych zwarciowo. Nie wspomnę tutaj o problemach wynikających z napalania ceramiki blokowo bez separacji poszczególnych koron. Przede wszystkim, nigdy nie uzyskamy odpowiedniej separacji poszczególnych zębów, a dodatkowo przy jakiejkolwiek naprawie ceramiki, musimy pozbawić pacjenta uzupełnienia na czas naprawy.

Rozwój technologii zmienia nie tylko park maszynowy, powstają również nowe materiały. Materiały, które na bazie doświadczeń mają za zadanie udoskonalić wykonywanie prac protetycznych. Współczesny kierunek to materiały hybrydowe, które łączą w sobie wytrzymałość i elastyczność. Dodatkowo materiały te są – w przeciwieństwie do metalu – przeświecalne, a to otwiera możliwości poszukiwania światła już na etapie samego filaru i podbudowy.

Od kilku lat pracuję materiałem Trinia. Wykorzystuję go przede wszystkim do prac, gdzie muszę odbudować nie tylko zęby, ale też duże zaniki dziąsła. Materiał może być licowany na różne sposoby. Łączę czasami licowanie kompozytem (zęby boczne) oraz licowanie porcelaną (zęby przednie) na podbudowie z tlenku cyrkonu. Wszelkie wariacje są dopuszczalne i gwarantują sukces estetyczny.

Jak wspominałam na wstępie, oprócz światła ważny jest kształt i kolor uzupełnienia protetycznego. Aby modelować zgodnie z naturą, wymagana jest ogromna wiedza anatomicznej budowy naturalnych zębów. Analiza wielu istotnych cech pacjenta ma ogromny wpływ na to, jaki wykonamy kształt przyszłej korony. Nieodzownym jest poznanie tzw. mikromorfologii powierzchni zęba, aby oddać w pełni fakturę powierzchni licowej. Takie działanie wymaga odpowiednich narzędzi i znajomości mikrostruktury. Technik dentystyczny powinien obserwować to, co stworzyła natura. Patrząc na zęby sąsiednie, niejednokrotnie widzimy wszystko, co jest nam potrzebne, aby zbliżyć się do ideału. Często stosuję pudry, które w najdrobniejsze sposób ukazują detale.

Na koniec kolor. Postrzeganie koloru jest pojęciem względnym. Każdy z nas widzi barwy inaczej. Definicja koloru naturalnych zębów jest trudna do określenia, ponieważ mamy wiele czynników, które zaburzają prawidłowe odczytanie koloru.

Pamiętajmy, że linia szyjek zębów i czerwonego dziąsła zmieniają kolor przyszyjkowy, czerń tła jamy ustnej niekorzystnie wpływa na określenie przezierności brzegu siecznego i wszelkich elementów transparentnych, czyniąc je bardziej szarymi niż są w rzeczywistości. Wielokrotnie różnica koloru poszczególnych sąsiednich zębów wpływa na zaburzenia ustalenia właściwego koloru.

Ogromny wpływ na ustalenie koloru ma oświetlenie pomieszczenia. Nieprawidłowe lampy, kolory ścian lub skupienie światła halogenowego zmieniają barwy, utrudniając wyodrębnienie właściwego koloru. Dlatego tak istotne jest przygotowanie jednego miejsca, gdzie kolor będzie dobierany z odpowiednim oświetleniem bez względu na porę dnia, ze zneutralizowanym otoczeniem. Często praktykowany przekaz koloru za pomocą zdjęcia „z przyłożonym kolornikiem” jest mało precyzyjnym narzędziem. W ten sposób jedynie obrazujemy jasność koloru, a nie jego detale. Zastosowane lampy błyskowe rozmywają wiele istotnych detali, np. pęknięcia i przebarwienia. Dlatego starajmy się wykonać zdjęcia niedoświetlone, które obnażą prawdziwe piękno naturalnych zębów.

Mam nadzieję, że ten artykuł chociaż w niewielkim stopniu przybliży Państwu, czym tak naprawdę jest sztuka w technice dentystycznej i jak wiele istotnych czynników wpływa na sukces naszej pracy.

 

 

Autorka:

Dorota Michalik – absolwentka Wydziału Techniki Dentystycznej w Warszawie. Od 28 lat pracuje w zawodzie technika dentystycznego jako ceramista. Swoje zdolności rozwijała u boku największych sław w ceramice, jak: Klaus Mutherthis, Cloude Sieber czy Nasser Shademan.
Od początku swojej kariery zawodowej pracuje w laboratorium dentystycznym „Inter-Dent” w Warszawie.

Kontakt:
E-mail: info@inter-dent.pl