Mikroplastik w stomatologii: niewidzialne zagrożenie

Fraser Macdonald, Dental Tribune International

śro. 15 października 2025

ratować

WASZYNGTON, USA: Tworzywa sztuczne są obecne w stomatologii niemal na każdym kroku, występują zarówno w wypełnieniach kompozytowych, jak i jednorazowych końcówkach ssących. Ta wszechobecność plastiku w stomatologii budzi niepokój, a fenomen obecności mikrodrobin plastiku – drobnych fragmentów o średnicy mniejszej niż 5 mm – które nie tylko zanieczyszczają środowisko, ale mogą również stanowić zagrożenie dla zdrowia, staje się przedmiotem coraz większej ilości badań. Stomatologia zwraca szczególną uwagę badaczy ze względu na sposób, w jaki cząsteczki te przemieszczają się z fotela dentystycznego do szerszego ekosystemu.

Niedawny artykuł w The Atlantic podkreśla skalę wyzwania. Mikroplastiku w życiu codziennym prawie nie da się uniknąć, a stomatologia nie jest wyjątkiem. Chociaż materiały na bazie tworzyw sztucznych zrewolucjonizowały stomatologię, pozostawiają po sobie również niebezpieczny ślad – mikroskopijne pozostałości, pył powstający podczas obróbki kompozytów. Ścieki z gabinetów dentystycznych to główna droga przedostawania się mikro cząstek plastiku do rzek i oceanów, gdzie utrzymują się przez dziesięciolecia. Co jeszcze bardziej niepokojące, niektóre dowody wskazują, że mikroplastik przedostaje się także do krwioobiegu i narządów człowieka, co rodzi pytania dotyczące narażenia zawodowego zespołów dentystycznych, a także zagrożeń dla pacjentów.

Badania naukowe dopiero zaczynają rzucać światło na skalę problemu. W badaniu z 2024 r. opublikowanym w czasopiśmie Ecotoxicology and Environmental Safety przeanalizowano popularne materiały dentystyczne i stwierdzono, że kompozyty na bazie żywicy i materiały wyciskowe, mogą uwalniać mierzalne ilości mikrocząstek. Naukowcy doszli do wniosku, że nawet dobrze znane metody odbudowy mogą w sposób niezamierzony przyczyniać się do zwiększania problemu mikroplastiku – odkrycie to podkreśla pilną potrzebę opracowania alternatywnych materiałów lub doskonalszych systemów gospodarowania odpadami.

Inny kierunek badań, opisany w czasopiśmie World Academy of Sciences, dotyczył biologicznych skutków narażenia na mikroplastik i opisuje rolę mikroplastiku w stomatologii jako cichą inwazję. Badania laboratoryjne sugerują, że cząsteczki te mogą wywoływać stany zapalne, stres oksydacyjny i zaburzenia komórkowe, chociaż ich znaczenie kliniczne dla stomatologii pozostaje przedmiotem badań. W przypadku lekarzy obawy są dwojakie: potencjalne ryzyko dla zdrowia pacjentów i narażenie zawodowe zespołów dentystycznych, które na co dzień pracują z narzędziami i materiałami na bazie polimerów.

Swój głos dodają także działacze Plastic Pollution Coalition, którzy opublikowali niedawno przegląd tworzyw sztucznych w stomatologii, zwracając uwagę na artykuły jednorazowego użytku, takie jak rękawiczki, maski i woreczki do sterylizacji. Chociaż kontrola infekcji słusznie pozostaje priorytetowa, w raporcie zachęca się dentystów do poszukiwania rozwiązań niezawierających plastiku, jeżeli są one bezpieczne i praktyczne. Wśród promowanych strategii znajdują się rozwiązania alternatywne wielokrotnego użytku, lepsza segregacja strumieni odpadów i innowacje w zakresie biomateriałów.

Debata na temat mikroplastików w stomatologii jest wciąż na wczesnym etapie, ale jej kierunek jest jasny: od branży oczekuje się, że zmierzy się ze swoim wkładem w zanieczyszczenie środowiska tworzywami sztucznymi. Dla dentystów wyzwanie polega na zrównoważeniu doskonałości klinicznej z odpowiedzialnością za środowisko, aby przyszłość zdrowia jamy ustnej nie odbyła się kosztem długoterminowego zdrowia ekologicznego i ludzkiego.