Konieczne jest tworzenie nowych możliwości kształcenia dla absolwentów kierunków stomatologicznych

W Jachrance pod Warszawą odbył się w tym roku VIII Kongres Polskiego Towarzystwa Chirurgii Jamy Ustnej i Chirurgii Szczękowo-Twarzowej. Jakie najważniejsze kwestie poruszono podczas obrad?
PTChJU zostało utworzone w latach 90. XX w. przez twórców polskiej nowoczesnej chirurgii szczękowej: prof. Stanisława Bartkowskiego z Krakowa, prof. Sylwestra Kowalika ze Szczecina i prof. Leszka Krysta z Warszawy. Towarzystwo jest asocjacją, a to oznacza, że jesteśmy członkiem Europejskiego Towarzystwa Chirurgii Szczękowej. Od 2 lat istnieje też drugie polskie towarzystwo naukowe działające w tej samej dziedzinie, pod kierownictwem prof. Huberta Wanyury. Byłem i jestem gorącym zwolennikiem zjednoczenia całego naszego środowiska w jedno towarzystwo. Głęboko wierzę, że wkrótce powołamy zjazd zjednoczeniowy i dojdzie do połączenia obu struktur, bo w obecnej sytuacji tracimy wszyscy, a przede wszystkim lekarze, także młodzi adepci tej trudnej sztuki.

Tegoroczny zjazd bez wątpienia był sukcesem, przede wszystkim z uwagi na program wybitnych wykładowców. Mimo, iż kongres był spotkaniem polskich lekarz, to jeden dzień obrad zarezerwowany był dla wykładowców zagranicznych – najlepszych profesjonalistów, którzy przyjechali do nas z całego świata. Zrealizowaliśmy jeszcze jeden ważny cel – wprowadzenie polskich lekarzy do systemu egzaminu europejskiego EBOMFS i umożliwienie im uzyskania tytułu Fellow of the EBOMFS.

Czym jest ten egzamin i dlaczego dla lekarza ważne jest uzyskanie tytułu Felloow of the EBOMFS?
Jest to 3-stopniowy egzamin, składający się z części testowej, ustnej i prezentacji przypadku. Uzyskiwany tytuł jest tytułem bardzo prestiżowym i świadczy o tym, że lekarz może wykonywać zawód chirurga szczękowego niemal na całym świecie, bo jego umiejętności zostały zweryfikowane. To szansa przede wszystkim dla młodych lekarzy tej specjalności, którzy jeszcze „nie wypadli” z trybu egzaminów – idą z jednego na drugi, potem kolejny. Są otwarci na świat, na wiedzę – to koniecznie trzeba wykorzystać! Tym bardziej, że otwierają się przed nimi szerokie perspektywy, np. możliwości zagranicznych staży. Do egzaminu EBOMFS będzie można przystąpić już we wrześniu tego roku w Dubrowniku.

Wśród wykładowców kongresu znaleźli się, poza chirurgami szczękowymi, także specjaliści z innych zakresów – czy to oznacza, że współpraca profesjonalistów z różnych dziedzin staje się w medycynie standardem?
Kongres uzyskał honorowy patronat Polskiego Towarzystwa Chirurgii Plastycznej i Rekonstrukcyjnej, wśród wykładowców byli także chirurdzy plastyce. Współpraca specjalistów chirurgii szczękowo-twarzowej, plastycznej i rekonstrukcyjnej, stomatologii estetycznej i innych dziedzin to trend, który już od pewnego czasu jest obecny w medycynie i cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Tak interdyscyplinarne spojrzenie na pacjenta sprawia, że widzimy już nie tylko problemy związane z zębami i prawidłowym zgryzem, ale – poza funkcjonalnością – także estetykę całej twarzy. Ta współpraca z pewnością będzie coraz szersza, być może w niedalekiej przyszłości, po spełnieniu niezbędnych warunków, chirurdzy szczękowi będą mogli uzyskiwać specjalność z zakresu chirurgii plastycznej, a plastyczni w dziedzinie chirurgii szczękowej.

Czy konieczność interdyscyplinarnej współpracy specjalistów w medycynie, zgodna z ogólnoświatowymi trendami jest już w jakikolwiek sposób widoczna w programach kształcenia lekarzy? Czy coś zmieniło się w tym zakresie po ostatnich nowelizacjach w systemie nauczania w akademiach medycznych?
Zmiany w programach kształcenia lekarzy na kierunkach stomatologicznych sprawiły, że studia te stały się studiami bardzo zawodowymi – rozszerzono zakres materiału ściśle przygotowującego lekarza do wykonywania pracy. Przed ostatnimi zmianami studia medyczne i stomatologiczne przez pierwsze 3 lata były niemal identyczne, obecnie już po pierwszym roku znacznie się różnią. Trzeba tu podkreślić, że nie jest to polska nowości, bo w ten sposób dostosowano w naszym kraju poziom i zakres kształcenia w tej dziedzinie do standardów obowiązujących w Europie. Wielu chirurgów szczękowych i lekarzy, którzy chcą się w tej dziedzinie specjalizować, po zakończeniu studiów stomatologicznych może mieć nieco zawężone spektrum spojrzenia na pacjenta. Dlatego możliwość otwarcia dodatkowych opcji kształcenia, w tym także zagranicznych staży jest dla nich niezwykle ważna.

Być może w niedalekiej przyszłości te zmienione programy kształcenia i organizacji studiów medycznych i stomatologicznych będą musiały być jeszcze zweryfikowane i kolejny raz zmienione…
Z pewnością tak, bo życie już je weryfikuje. Wielu absolwentów kierunków stomatologicznych już teraz zainteresowanych jest pogłębianiem wiedzy medycznej, poza stomatologią. Ta grupa na pewno będzie się powiększać, skoro treści medyczne w programach zredukowano na rzecz nauczania umiejętności zawodowych. Oczywiście, wielu absolwentom wiedza i umiejętności zdobyte podczas studiów wystarczają do wykonywania zawodu i prowadzenia praktyki, ale trzeba stworzyć możliwości pozostałym – w postaci albo rozszerzenia zakresu kształcenia podyplomowego, albo specjalistycznych kursów. Temu m.in. mają służyć takie spotkania, jak ostatni kongres w Jachrance.

Czego najbardziej brakuje polskim chirurgom szczękowym do wykonywania pracy na europejskim poziomie? Standardy europejskie w wielu ośrodkach obowiązują, specjalistów nie brakuje, sprzęt jest coraz lepszy…
Największą i najczęściej występująca barierą jest brak pewnych procedur zabiegowych, szczególnie tych połączonych z zakresu różnych specjalności i brak ich finansowania ze środków publicznych. Wciąż w wielu przypadkach bardziej opłacalne jest wysłanie pacjenta na leczenie za granicę i pokrycie kosztów jego transportu, pobytu i leczenia niż sfinansowanie operacji w ośrodku krajowym.

Jakie zadania stawia sobie PTChJU na najbliższe miesiące?
Przede wszystkim będziemy czynić dalsze starania dotyczące możliwości rozszerzenia staży i innych form kształcenia dla młodych lekarzy. Liczba miejsc specjalizacyjnych jest tak ograniczone, że trzeba szukać opcji alternatywnych, bo wielu ludzi kończących studia nie ma możliwości rozpoczęcia specjalizacji, nie tylko w dziedzinie chirurgii szczękowej.

A jakie są plany na kongres w 2013 r.?
Oprócz zjednoczenia środowiska, o którym wspomniałem, dużo uwagi poświęcać będziemy dalszej interdyscyplinarnej współpracy z innymi specjalistami. W przyszłym roku chciałbym zaprosić do udziału w obradach lekarzy laryngologów, m.in. po to, aby podpisać list intencyjny, który zaowocuje nie tylko ściślejszymi wspólnymi działaniami, ale zainicjuje powstanie wspólnego towarzystwa naukowego z udziałem chirurgów szczękowych, plastycznych i laryngologów. Daje to bardzo duże możliwości z jednej strony leczenia, z drugiej – kształcenia młodych lekarzy i stworzenia w tym zakresie standardów. Chirurgia szczękowa to specjalność ogólnolekarska, która wymaga szerokiej wiedzy – stąd pomysł zapraszania do udziału w obradach kongresu wybitnych specjalistów z różnych dziedzin z zagranicy, ale także – co sprawdziło się doskonale w tym roku – reprezentacji ośrodków krajowych. Nasi specjaliści pod żadnym względem nie są gorsi od reszty Europy, a w niektórych dziedzinach nawet wyprzedzamy naszych kolegów z innych krajów. Jednak wobec pojawiania się coraz węższych specjalizacji, musimy działać w wielospecjalistycznych zespołach. Praca zespołowa i interdyscyplinarne działanie wymaga z kolei interdyscyplinarnych procedur – to są konieczne warunki do osiągnięcia sukcesu.

Rozmawiała Marzena Bojarczuk