Transparentne zęby – skuteczna pomoc edukacyjna

W przeszłości powszechnie korzystano z kilku metod, w tym z badań radiologicznych, histologicznych, przekrojów poprzecznych i podłużnych oraz technik zwiększania przezierności tkanek korzeni. Współcześnie wykorzystuje się tomografię komputerową oraz badanie kliniczne w mikroskopie zabiegowym.

Technika zwiększania przezierności zęba
W ciągu ostatnich 100 lat w badaniach morfologicznych nad miazgą zębów ludzkich wykorzystywano technikę zwiększania przezierności zębów. Zapewnia to wgląd w trójwymiarową budowę komory i kanałów względem zewnętrznej powierzchni zęba i pozwala na ich dokładne zbadanie. Technikę tę wykorzystywano również w badaniach nad nieszczelnością wierzchołkową. Obecnie technika zwiększania przezierności jest wykorzystywana tylko jako narzędzie szkoleniowe i badawcze i nie ma właściwie zastosowania klinicznego.

W 1913 r. Hermann Prinz z powodzeniem uzyskał transparentne zęby, stosując protokół postępowania opisany przez Spaltholza w 1906 r. Okumura przeprowadził dogłębne badania anatomii miazgi i sklasyfikował kanały korzeniowe w zależności od ich rozmieszczenia i częstości występowania. W celu lepszego uwidocznienia systemu kanałów korzeniowych wprowadzał do komory miazgi tusz. Próbki można także barwić hematoksyliną i eozyną, które są powszechnie stosowane do wybarwiania preparatów histologicznych. W porównaniu do innych metod, takich jak badanie radiologiczne i histologiczne, techniki zwiększania przezierności zębów mają następujące zalety:
- zachowują oryginalny kształt korzenia,
- pozwalają na obserwowanie drobnych szczegółów budowy morfologicznej kanałów korzeniowych,
- są niedrogie i łatwe do przeprowadzenia,
- próbki można przechowywać przez długi czas.

Proces zwiększania przezierności obejmuje 3 proste etapy: demineralizację, odwodnienie i zapewnianie przezierności tkanek zęba.

Przygotowanie próbki:
- Usunięte zęby do czasu obróbki przechowywać w 10% roztworze formaliny w soli fizjologicznej.
- Usunąć kamień nazębny i wszelkie pozostałości tkanek przyzębia.
- Odciąć korony zębów i udrożnić kanały, stosując pilnik w rozmiarze ISO 10 (sprzyja to penetracji kwasu).
- Umieścić próbki w 4,2% roztworze NaOCl (usuwanie tkanek organicznych można usprawnić, umieszczając roztwór z próbkami w myjce ultradźwiękowej na 20 min).
- Opłukać pod bieżącą wodą i osuszyć.
- Można wprowadzić tusz indyjdki do systemu kanałów korzeniowych, odsysając płyn przez wierzchołki korzeni.

Demineralizacja:
- Przechowywać próbki w 5% kwasie azotowym (HNO3) przez 3 dni.
- Wymieniać roztwór co 8 godzin.
- Ręczne lub mechaniczne potrząsanie sprzyja równomiernej demineralizacji korzeni.
- Płukać próbki bieżącą wodą przez 4 godziny w celu ich oczyszczenia.

Odwodnienie:
- Odwadniać próbki w roztworach alkoholu o rosnącym stężęniu: 60% etanolu przez 8 godzin, 80% etanolu przez 4 godziny i 96,6% etanolu przez 2 godziny.
- Osuszyć próbki ręcznikami papierowymi.

Zwiększanie przezierności:
- Próbki należy umieścić na 2 godziny w ksylenie w celu ich stwardnienia, a następnie w salicylanie metylu, co nada im transparentność. Ten etap ma kluczowe znaczenie, jeśli próbki mają być stosowane do praktycznej nauki technik preparacji i wypełniania kanałów.
- Przechowywać próbki w salicylanie metylu, aby zachowały transparentność.

Uwaga: Podczas pracy z tymi niebezpiecznymi roztworami należy zawsze stosować odpowiednią ochronę. Zużyte roztwory należy utylizować zgodnie z krajowymi przepisami.

Pomoc edukacyjna
Powodzenie leczenia endodontycznego zależy od dokładności oczyszczania, formowania i wypełniania kanałów korzeniowych. Jednak dla osiągnięcia tego celu operator musi posiadać szczegółową wiedzę na temat morfologii kanałów korzeniowych każdego leczonego zęba. Zdemineralizowane, transparentne zęby mogą stanowić bardzo cenną pomoc w nauce technik leczenia endodontycznego. Hasselgren iTronstad wykorzystywali transparentne zęby do nauczania i doskonalenia procedur preparacji i wypełniania kanałów w ramach szkolenia dyplomowego w Uniwersytecie w Lund (Szwecja). Na zakończenie kursu poproszono studentów o wyrażenie opinii na temat wykorzystania transparentnych zębów w procesie nauki. Reakcje były bardzo pozytywne i zachęciły kierownictwo zakładu do dalszego stosowania transparentnych zębów na kolejnych kursach.

Moczenie próbek w ksylenie przez 2 godziny przed umieszczeniem w salicylanie metylu, zgodnie z zaleceniem Robertsona z 1980 r., przywraca zębinie twardość nieznacznie tylko niższą niż twardość normalnej zębiny. Otwiera to nowe możliwości przed lekarzami, którzy chcą uczyć się i trenować nowe techniki, zabiegi i protokoły postępowania od opracowywania maszynowego pilnikami NiTi po termoplastyczne wypełnianie kanałów ciepłą gutaperką. Lekarze widzą znacznie wyraźniej, co faktycznie dzieje się w kanałach, a to daje dużo lepsze efekty niż praca na sztucznych kanałach w bloczkach z tworzywa. Ponadto, odczucia dotykowe są bardzo zbliżone do rzeczywistej pracy w warunkach klinicznych. Ta prosta i niedroga technika pozwala lekarzom zobaczyć szczegółowo budowę morfologiczną kanałów korzeniowych oraz trenować niemal wszystkie zabiegi endodontyczne.

embedImagecenter("Imagecenter_1_309",309, "large");