Leczenie wspomagane komputerowo z wykorzystaniem technologii CAD/CAM i CBCT

Zaprezentowany przypadek opisuje procedurę pozwalającą na leczenie pacjenta, który stracił ząb lub miał ten ząb usunięty. Podczas jednej wizyty może on mieć wszczepiony implant z wykorzystaniem wykonanego na poczekaniu szablonu chirurgicznego. Ponadto, podczas tej samej wizyty można wymodelować indywidualny łącznik lub założyć lity łącznik z tytanu oraz koronę tymczasową albo stałą koronę ceramiczną (w zależności od rozpoznania i wskazań).

Wykonany na poczekaniu szablon chirurgiczny (CEREC Guide, Sirona) znacznie przyspiesza cały proces dzięki precyzyjnemu określeniu lokalizacji implantu na podstawie trójwymiarowego badania metodą tomografii stożkowej (CBCT), przeprowadzonego z użyciem oprogramowania do wizualizacji GALAXIS i GALILEOS Implant (oba produkty firmy Sirona). Ponadto umożliwia implantację bez preparacji płata. Wykonany przy fotelu i gotowy do użycia szablon implantologiczny jest jeszcze ważniejszy w przypadku natychmiastowej implantacji po usunięciu zęba wielokorzeniowego, kiedy implantacja z wolnej ręki jest bardzo trudna lub niemal niemożliwa.

Poza szablonem CEREC Guide można także zamówić CLASSICGUIDE (SICAT) wykonany na podstawie tradycyjnego wycisku albo OPTIGUIDE (SICAT) – szablon wykonywany bez kęska zwarciowego i wycisków, wymagający jedynie cyfrowego skanu jamy ustnej za pomocą systemu CEREC AC (Sirona) oraz badania kości szczęki i żuchwy techniką CBCT
(z wykorzystaniem systemów GALILEOS lub ORTHOPHOS XG 3D). Spośród 3 dostępnych rodzajów szablonów, tzn. szablonów dla wierteł pilotowych, tulei w tulei lub pełnych szablonów chirurgicznych, tylko CEREC Guide można na poczekaniu wykonać w gabinecie stomatologicznym. W przedstawianym przypadku wykorzystano właśnie system CEREC Guide.

Prezentacja przypadku klinicznego

55-letni pacjent odmówił leczenia ortodontycznego w celu ustawienia zęba 13 w prawidłowym położeniu, przy jednoczesnym odtworzeniu miejsca dla odbudowy zęba 12. Pacjent używał wcześniej mleczny ząb 53, który usunięto ok. 14 dni przed implantacją. Na rycinie 1 widoczna jest przestrzeń po usunięciu zęba 53. Z powodu braku zęba 12, ząb 13 przemieścił się mezjalnie, zajmując jego miejsce (Ryc. 2). Pacjent był ogólnie zdrowy, nie miał żadnych wad wrodzonych.

W przedstawianym przypadku zaczęliśmy leczenie od pobrania tradycyjnego wycisku, na podstawie którego zaplanowaliśmy wszczepienie
implantu w celu odbudowy brakującego zęba. Użyliśmy szybkowiążącego gipsu, dobrze nadającego się do wykonania modelu (Ryc. 3). W miejscu planowanej implantacji umieściliśmy na modelu gipsowym element referencyjny w celu określenia jego prawidłowego rozmiaru (dostępne są 3 rozmiary: mały, średni i duży). Element referencyjny powinien znajdować się mniej więcej na poziomie sąsiadujących zębów. Powinien być możliwie największy w stosunku do dostępnego miejsca, ale nie może podczas zakładania klinować się pomiędzy sąsiadującymi zębami.

Po określeniu optymalnego rozmiaru zwilżyliśmy model gipsowy wodą i nanieśliśmy na niego materiał termoplastyczny rozmiękczony w ciepłej wodzie, który powinien obejmować po 2 sąsiadujące zęby po każdej stronie
miejsca planowanej implantacji. Prawidłowo ogrzany materiał ma szklisty/przezroczysty wygląd. Przezierność wskazuje także na okres plastyczności masy. Kiedy materiał zaczyna tracić przejrzystość, to znak, że rozpoczęła się faza wiązania. Kiedy materiał był nadal ciepły, ale został już dostosowany do modelu, wprowadziliśmy element referencyjny (w tym przypadku w rozmiarze średnim, Ryc. 4). Dopóki materiał termoplastyczny
jest przezierny, można sprawdzić, jak jest ułożony element referencyjny względem bezzębnego odcinka. Dopóki materiał nie stanie się nieprzejrzysty, można jeszcze dokonywać poprawek. Można wcześniej zablokować podcienie na modelu, np. stosując materiał złożony (nie wosk) w celu łatwiejszego zdjęcia materiału termoplastycznego wraz z elementem referencyjnym z modelu. Nie blokuję podcieni, aby zapewnić jak najdokładniejsze osadzanie. Nawet podczas przymiarki w jamie ustnej pacjenta musi być słyszalny charakterystyczny odgłos kliknięcia.

Po osiągnięciu satysfakcjonującej pozycji i retencji masy termoplastycznej z elementem referencyjnym w jamie ustnej pacjenta wykonaliśmy badanie CBCT, do którego można użyć tomografu GALILEOS lub ORTHOPHOS XG 3D. Stosując ORTHOPHOS XG 3D, należy zwrócić uwagę, aby duża, zawierająca znaczniki część elementu referencyjnego była zwrócona do wnętrza jamy ustnej (jak przedstawiono na rycinie 4), a nie policzkowo, ponieważ może on nie zmieścić się w polu widzenia o wymiarach 8 cm x 8 cm. W czasie oczekiwania na załadowanie obrazu do komputera przeprowadziliśmy skanowanie miejsca implantacji na modelu z użyciem skanera wewnątrzustnego (CEREC AC) i wymodelowaliśmy proponowany kształt korony pod kątem odpowiedniego kształtu, wielkości i przyszłego położenia implantu.

Po załadowaniu wyniku badania CBCT można otworzyć program GALAXIS i rozpocząć planowanie leczenia. Pierwszy etap stanowi wprowadzenie wyeksportowanej proponowanej korony z systemu CEREC w formacie *.ssi, ponieważ jest to jedyny format planowanych koron systemu CEREC, jaki potrafi odczytać program GALAXIS (Ryc. 5). Dokładne naniesienie proponowanej korony systemu CAD/CAM na badanie CBCT pozwala na precyzyjny odczyt położenia granicy pomiędzy tkankami twardymi i miękkimi (Ryc. 6-8) oraz wspomagane komputerowo wszczepienie implantu pod tą koronę w takiej pozycji, aby była możliwa protetyczna odbudowa korony zęba na łączniku osadzonym na tym implancie (Ryc. 9).

Po zaimportowaniu do programu GALAXIS cyfrowego obrazu implantu stało się oczywiste, że w tym przypadku konieczne jest zastosowanie systemu CEREC Guide (lub innego systemu szablonów chirurgicznych do leczenia wspomaganego komputerowo) ze względu na wyraźnie skośne ustawienie korzeni sąsiadujących zębów 14 i 13, zbiegających się w kierunku miejsca planowanej implantacji (Ryc. 10). Ze względu na brak miejsca pomiędzy tymi korzeniami zdecydowaliśmy się na implant o wymiarach 3,3/8 mm (SwishPlus, Implant Direct). Po cyfrowym zaplanowaniu pozycji implantu kontynuowaliśmy procedurę, edytując położenie tulei. Po wybraniu tej opcji ukazuje się nowe okienko dialogowe oznaczone „reference body” (element referencyjny). Na tym ekranie zaznaczamy punkty odniesienia za pomocą dźwigni widocznej pod obrazem, którą przesuwamy tak długo, aż znaczniki będą możliwie jak najbardziej okrągłe i wyraźnie ograniczone. Na zakończenie klikamy dwukrotnie na 3 najwyraźniejsze znaczniki. Oprogramowanie automatycznie wyszuka wtedy pozostałe znaczniki i określi ich położenie (Ryc. 11). Następnie potwierdzamy lokalizację znaczników. Na obrazach 2D i 3D ukazuje się element retencyjny (Ryc. 12). W celu lepszej wizualizacji interakcji pomiędzy drogą nawiercania, prowadnicą dla wiertła i implantem, należy w widoku 2D włączyć opcję „Show Pilot Drill Paths””(Ryc. 13). Aby możliwe było wyfrezowanie elementu retencyjnego, musi on leżeć dokładnie na drodze nawiercania.

Najważniejszym etapem wykonywania szablonu CEREC Guide jest określenie wartości D2. Wartość D2, którą można określić także jako poziom stopera dla wiertła, to odległość od wierzchołka implantu do górnej granicy szablonu. Jeżeli zmierzymy długość wiertła od jego końcówki tnącej do stopera dla wiertła, wartość D2 będzie od niej mniejsza o 1 mm, ponieważ taka jest grubość uchwytu szablonu implantologicznego. W naszym przypadku, przy długości implantu 8 mm, wartość D2 wynosiła 23 mm (wiertło o długości 24 mm minus 1 mm grubości uchwytu). Wartość D1 zmienia się automatycznie wraz z wartością D2 (Ryc. 14).

W celu dalszej pracy należy ponownie wyeksportować uzyskane dane do urządzenia CEREC AC w postaci pliku o formacie *.cmg lub *.dxd. Po otworzeniu właściwego pliku w programie CEREC wer. 4.xx, pojawi się
wstępny projekt frezowania elementu stanowiącego
prowadnicę dla wiertła (Ryc. 15). Można teraz wprowadzić do frezarki (MCXL, system inLab MC XL, Sirona) bloczek o odpowiedniej wielkości (w naszym przypadku rozmiar M) i wybrać opcję „mill”. Czas frezowania
to ok. 12-16 min. (Ryc. 16). Odłamujemy od bloczka prowadnicę dla wiertła i starannie usuwamy kanał łączący.

Następnie zdejmujemy element referencyjny z formy z masy termoplastycznej, po czym za pomocą skalpela lub wiertła z bardzo wolnymi obrotami odcinamy cienką warstwę materiału termoplastycznego ze spodniej powierzchni szablonu, tak aby umożliwić przejście wiertła przez szablon. Podczas zakładania prowadnicy dla wiertła na szablon z masy termoplastycznej ważne jest, aby dopilnować prawidłowej orientacji prowadnicy w wymiarze językowo-przedsionkowym (Ryc. 17). Sirona
produkuje specjalne uchwyty szablonów dla poszczególnych rozmiarów bloczków (w rozmiarze małym, średnim i dużym) oraz dla różnych szablonów dla różnych implantów.

W naszym przypadku, w kolejnym etapie użyliśmy uchwytu szablonu dla systemu Straumann, ponieważ uchwyty te są kompatybilne z zastosowanym systemem Implant Direct.

Zabieg chirurgiczny
Zabieg zaczynamy od znieczulenia tkanek w okolicy zabiegu oraz umieszczenia w jamie ustnej oczyszczonego i zdezynfekowanego szablonu CEREC Guide. Następnie kontroluje się jego przyleganie. Szablon powinien leżeć stabilnie, nie przesuwając się względem zębów. Ponieważ zabieg przeprowadzano bez preparacji płata, rozpoczęliśmy od perforacji błony śluzowej odpowiednim perforatorem (Ryc. 18). Następnie zdjęliśmy szablon i bez trudu odpreparowaliśmy i usunęliśmy odcięte tkanki (Ryc. 19). Założyliśmy z powrotem szablon CEREC Guide i kontynuowaliśmy zabieg z użyciem kolejnych wierteł i uchwytów szablonu.

Stosowaliśmy zestaw do szablonów Straumann (Sirona CEREC Guide Drill Key Set ST). Zaczęliśmy od uchwytu M 2.2 i wiertła pilotowego 2,2 mm (Ryc. 20), następnie zastosowaliśmy uchwyt M 2.8 i wiertło 2,8 mm (Ryc. 21). Wreszcie usunęliśmy szablon CEREC Guide i wprowadziliśmy bez szablonu (z wolnej ręki) implant SwishPlus 3,3/8 mm (Ryc. 22).

Uzupełnienie tymczasowe

Przykręciliśmy do wewnętrznej powierzchni implantu lity łącznik (Implant Direct, Ryc. 23), po czym pokryliśmy otwór dostępowy dla śruby
materiałem Teflon. Następnie niezwłocznie wykonaliśmy skan wewnątrzustny. Ponieważ w obrębie niewygojonego brzegu tkanek miękkich nie można stosować proszku do skanowania, użyliśmy nowej kamery CEREC Omnicam, która nie wymaga stosowania proszku. Następnie przy użyciu oprogramowania CEREC Software 4.xx (Ryc. 24) wyfrezowaliśmy koronę tymczasową z bloczka LAVA Ultimate (3M ESPE, Ryc. 25 i 26). Wiadomo, że stomatologia to nie wyścig Formuły 1 – całkowity czas zabiegu wyniósł 115 min. i pacjent był z tego bardzo zadowolony.

Podsumowanie

Przedstawiony przypadek pozwolił zaprezentować etapy pracy i wykonanie szablonu CEREC Guide. Wszystkich zainteresowanych tą procedurą i sposobem postępowania zapraszamy do naszego ośrodka szkoleniowego w Czechach, gdzie można obserwować prowadzone na żywo zabiegi oraz wziąć udział w praktycznym kursie demonstracyjnym. Więcej
szczegółów oraz terminarz kursów można znaleźć na stronie: www.gototraining.cz.

Ważne! Jeżeli w gabinecie nie ma możliwości natychmiastowego odlania modelu z gipsu, można zastosować hydroplastyczny materiał z elementem referencyjnym o odpowiednim rozmiarze podczas skanowania wewnątrzustnego. Materiał hydroplastyczny wprowadza się wtedy
bezpośrednio do jamy ustnej, z pominięciem modelu gipsowego.

Piśmiennictwo dostępne u wydawcy.