Profesjonalna i domowa profilaktyka u pacjentów z uzupełnieniami na wszczepach zębowych

Motywacja pacjenta na każdym etapie leczenia ma kluczowe znaczenie dla podtrzymania efektu uzyskanej terapii. Wzrost znaczenia roli higienistki dentystycznej w procesie leczniczo-profilaktycznym warunkuje powodzenie pracy i zadowolenie pacjenta z osiągniętych wyników.

Profilaktyka profesjonalna w gabinecie stomatologicznym
Główną rolę w fazie profesjonalnej przeprowadzanej w gabinecie stomatologicznym odgrywa zabieg usunięcia złogów nazębnych naddziąsłowych i poddziąsłowych. Motywacja do zmiany nawyków higienicznych pełni rolę swoistego budulca relacji między pacjentem a zespołem stomatologicznym. Jest ona niezbędna w całym procesie edukacji prozdrowotnej.

Wizyta higienizacyjna u osoby użytkującej uzupełnienia oparte na wszczepach zębowych zasadniczo nie różni się przebiegiem od standardu postepowania w przypadku osób nieposiadających implantów. Składa się ona z badania wewnątrzustnego, zabiegu usunięcia złogów nazębnych, polerowania, zabiegów remineralizacji u osób z uzębieniem mieszanym (zęby własne i implanty) oraz profesjonalnego instruktażu higieny jamy ustnej.

Instrumentacja ręczna i maszynowa
Zasadniczo, przeprowadzając zabieg profesjonalnego usunięcia złogów nazębnych wokół koron na implantach, posługujemy się narzędziami ręcznymi oraz maszynowymi. Przewagą instrumentacji ręcznej jest jej uniwersalność. W przypadku narzędzi maszynowych musimy pamiętać, aby stosować tylko takie, które są przeznaczone do stosowania w obrębie łączników tytanowych i koron porcelanowych. Najczęściej są to instrumenty z włókna węglowego lub plastiku. Wykonujemy ruchy marzące, nie zatrzymując się w jednym miejscu. Stosujemy najniższą skuteczną moc, dodatkowo wykorzystując medium chłodzące.

Niewątpliwie, urządzenia ultradźwiękowe poprawiają skuteczność samego zabiegu, jednocześnie skracając czas jego trwania. Sam zabieg staje się dla pacjenta przyjemniejszy. Dodatkowo, występuje w tym przypadku efekt kawitacji, co polepsza wynik eliminacji periopatogenów. Pamiętajmy jednocześnie o ograniczeniach w stosowaniu skalerów piezoelektrycznych takich, jak: choroby zakaźne, ostre stany miejscowe błony śluzowej, osoby po świeżo przebytych zabiegach kardiologicznych, dyskusyjna kwestia ciąży czy brak współpracy pacjenta.

Często niedocenianymi instrumentami stosowanymi podczas wizyty higienizacyjnej są narzędzia ręczne. Ogólnie aktualny podział na skalery i kirety opiera się o przeznaczenie poszczególnych grup narzędzi. Skalery ręczne służą do usuwania złogów naddziałowych, a kirety do poddziąsłowych. Już sama budowa instrumentu wymusza takowe zastosowanie. Kirety przeznaczone do stosowania w obrębie implantów zbudowane są z plastiku lub włókna węglowego. Rzadko spotkać można narzędzia wykonane z tytanu. Są one delikatniejsze i praca nimi przebiega sprawniej i dokładniej. Ich zaletą jest fakt, iż nie powodują zarysowań łącznika tytanowego, jak w przypadku narzędzi wykonanych ze stali.

Zabieg piaskowania
Paskowanie to technika eliminacji osadu pochodzenia zewnętrznego oraz biofilmu, polegająca na oczyszczaniu powierzchni zębów za pomocą strumienia powietrza i mieszaniny dwuwęglanu sodu z wodą, z prędkością strumienia do 800 km/h, przy ciśnieniu powietrza 3,5-3,7 atm.

Standardowo, w fazie naddziąsłowej, u pacjentów implantologicznych stosujemy proszki oparte na glicynie. Zabieg piaskowania możemy również stosować poddziąsłowo, wykorzystując specjalne piaskarki z jednorazowymi tipami mocowanymi na dyszę urządzenia. Proszki przeznaczone do stosowania w tej fazie składają się z drobnocząsteczkowej glicyny i erytritolu. Cały czas należy pamiętać o stosownej ochronie tkanek pacjenta, a także siebie, stosując środki ochrony osobistej.

Polerowanie powierzchni
Każdy zabieg higienizacji pacjenta bezwzględnie powinien kończyć się polerowaniem wcześniej opracowanych powierzchni. Ma to na celu wyrównanie ich zewnętrznej struktury i zapobiega przedwczesnemu odkładaniu się płytki bakteryjnej, a w konsekwencji twardych złogów nazębnych.

Polerując powierzchnie koron zębów, wykorzystujemy szczotki i gumki o odpowiedniej twardości. Wspomagamy się także pastami o zmiennej ścieralności, poczynając od tej z największą zdolnością czyszcząca. Zabieg polishingu uzupełniamy wykończeniem powierzchni stycznych zębów za pomocą specjalnych pasków ściernych, bowiem nie wszystkie powierzchnie są osiągalne przez piaskarkę.

Na zakończenie możemy zaaplikować pacjentowi preparaty remineralizujące, a w przypadku sytuacji, gdzie mamy do czynienia z pojedynczymi koronami na implantach – żel bakteriobójczy czy irygacje kieszonek.

Profilaktyka domowa
Każdy zabieg profesjonalnej higienizacji powinien zakończyć się demonstracją osiągniętych wyników. Warto też przeprowadzić szczegółowy instruktaż higieny jamy ustnej. Obejmować on powinien dobór właściwej szczotki oraz sposobu szczotkowania, dobór odpowiedniego systemu międzyzębowego, akcesoriów dodatkowych i płukanki.

Na podstawie badań porównawczych wykazano, że skuteczność oczyszczania zębów z płytki bakteryjnej jest różna. Wg badań Jepsena (1998) większość osób usuwa ok. 50% miękkich złogów. Z badań Moritisa i wsp. z 2002 r. wynika, że osoby w wieku 25-34 lata oczyszczają tylko 30% płytki, a osoby starsze, powyżej 60 r.ż 44%. Wśród wielu metod manualnego szczotkowania zębów największe klinicznie znaczenie ma tzw. metoda roll oraz metoda Bassa. Metoda roll jest prostą metodą oczyszczania powierzchni zębów, ale niestety, mało skuteczną. Zdecydowanie lepsza jest metoda Bassa, która choć zdecydowanie trudniejsza, daje najlepsze rezultaty.

Elektryczne szczotki do zębów stanowią bardzo ważną składową wśród akcesoriów przeznaczonych do codziennej higieny jamy ustnej. Aktualnie panuje przekonanie, że szczotki w technologii oscylacyjno-rotacyjno-pulsacyjnej mają przewagę w efektywności redukcji płytki bakteryjnej w porównaniu ze szczotkami manualnymi. Jest to potwierdzone badaniami klinicznymi krótko- i długoterminowymi (pow. 3 miesiecy). Z kolei z badań i analizy Cochrane Collaboration (Sicilia i wsp. 2002, Robinson i wsp. 2005 oraz Van der Weijden iwsp. 2011) wynika znacząca skuteczność w redukcji płytki na poziomie 57,9%, jednocześnie z redukcją stanu zapalnego dziąseł o 17-19,8%. Badania Biesbrocka i wsp. z 2008 r. dowodzą, iż szczotki oscylacyjno-rotacyjno-pulsacyjne warunkują lepszą kontrolę płytki niż szczotki soniczne, gdzie ich skuteczność porównywano do szczotek manualnych.

Dobór właściwego systemu międzyzębowego
Pacjent wymaga indywidualnego doboru akcesoriów higienicznych oraz kontroli ich stosowania, na każdym etapie leczenia. Obligatoryjną częścią instruktażu higieny jamy ustnej jest wybór właściwego systemu międzyzębowego. Spośród całej gamy różnorakich przyborów, z punku widzenia pacjenta implantologicznego, największe znaczenie mają nici typu superfloss oraz ultrafloss, szczotki jednopęczkowe, szczotki butelkowe do otwartych przestrzeni, wykałaczki stomatologiczne. W zależności od potrzeb oraz zdolności manualnej pacjenta, możemy łączyć poszczególne akcesoria ze sobą. Wszystko zależy od nas samych oraz potrzeb i chęci samego pacjenta.

Podsumowanie
Pacjenci implantologiczni stają się coraz częstszymi gośćmi gabinetów stomatologicznych. Rolą higienistki stomatologicznej jest ciągła edukacja oraz kontrola osiągniętych rezultatów. Część pacjentów jest przekonana, iż fakt posiadania implantów zwalnia ich z konieczności utrzymania należytego reżimu higienicznego. Nic bardziej mylnego. Jedną z zalet leczenia implantoprotetycznego jest rekonstrukcja braków uzębienia. Ale to dbałość o stan higieny warunkuje powodzenie terapii. Niewątpliwie, pacjent świadomy niedociągnięć i prawidłowo ukierunkowany zdobędzie nowe umiejętności i będzie bogatszy o wiedzę w zakresie prawidłowej profilaktyki stomatologicznej, co jest kluczem do sukcesu.

Piśmiennictwo
1. Jańczuk Z, red. Praktyczna periodontologia kliniczna. Quintessence 2004.
2. Konopka T. et al. Periodontal status and selected parameters of oral condition of poles aged from 65 to 74 years. Przegląd Epidemiologiczny 69 (2015): 537-542.
3. Łomżyński Ł, Mierzwińska-Nastalska E, Kłodkowska-Dobrucka M. Implanty śródkostne w leczeniu protetycznym – ewolucja implantologii. Protet. Stomatol 3 (2012): 244-251.
4. Nędzi-Góra M, Krajewski J, Górska R. Wpływ niechirurgicznego leczenia na bakteryjną florę kieszonek przyzębnych u pacjentów z przewlekłym zapaleniem przyzębia. Czas. Stomatol. 61.7 (2008): 465-472.
5. Pancerz-Łoś M. et al. Miejscowe i ogólnoustrojowe konsekwencje periodontitis i periimplantitis. Przegląd piśmiennictwa. Protetyka Stomatologiczna 60.1 (2010): 44-49.