Rola higienistki w długofalowym prowadzeniu pacjenta implantologicznego

Higienistka stomatologiczna to zawód od lat funkcjonujący na polu zawodów medycznych, nie tylko za granicą, ale też w Polsce. Ma on wieloletnią historię. Co prawda, higienistka stanowi łącznik pomiędzy lekarzem a pacjentem w zakresie promowania zachowań prozdrowotnych, jednak jej rola bardzo często sprowadza się do roli asysty w czasie leczenia implantoprotetycznego.

Zawód higienistki upoważnia ją do zbierania wywiadu, prowadzenia działalności profilaktyczno-leczniczej na zlecenie i pod nadzorem lekarza, promowania zdrowego stylu życia, edukowania w zakresie optymalnej higieny jamy ustnej, czynnej asysty podczas zabiegów stomatologicznych, w szczególności implantologicznych. W wielu praktykach funkcjonują gabinety higieny stomatologicznej będące głównym miejscem pracy higienistek.

Higienistka ustala, w porozumieniu z lekarzem, zindywidualizowany plan profilaktyczny dla pacjenta. Polem, w którym ma największy zakres wpływu, to:
_motywowanie pacjenta dotyczące profilaktyki domowej,
_zabiegi profesjonalne wykonywane w gabinecie stomatologicznym,
_kontrola osiągniętych rezultatów i korygowanie ewentualnych błędów.

W przypadku osób użytkujących uzupełnienia oparte na implantach, owa motywacja ma kluczowe znaczenie. Oczywiście, lekarz implantolog jest odpowiedzialny za kwalifikację pacjenta i przeprowadzenie samego zabiegu, ale to higienistka kontroluje poziom higieny w dalszych etapach leczenia. W tym celu ma do dyspozycji cały asortyment metod i narzędzi, które jej w tym pomagają. Po zakończeniu fazy protetycznej, czyli oddaniu pracy pacjentowi, zobowiązana jest do przeprowadzenia szczegółowego instruktażu. Na tym etapie dobiera akcesoria i uczy, jak się nimi posługiwać. Powinna uświadomić pacjentowi fakt wzmożonej kontroli redukcji płytki bakteryjnej, bowiem często dochodzi do sytuacji braku należytej higieny.

Dobrym standardem postępowania jest umówienie pacjenta na kolejną wizytę higienizacyjną połączoną z kontrolą, po ok. miesiącu od momentu oddania pracy protetycznej. Wtedy możliwe jest wykrycie pierwszych oznak niewłaściwej higieny i korekta dotychczasowych nawyków. Często na tym etapie dochodzi do ujawnienia czynników utrudniający prawidłowe szczotkowanie i nitkowanie zębów, jak np. zlokalizowanie resztek cementu do osadzania prac stałych, nawisów wypełnień czy ewentualnych nieszczelności. Prawidłowo przeszkolona higienistka poinformuje o tym fakcie lekarza i zostaną podjęte kroki naprawcze.

Prawidłowo realizowany plan profilaktyczny obejmuje:
_regularne wizyty w gabinecie higieny, zazwyczaj co 6 miesięcy,
_naukę odpowiedniej profilaktyki domowej, w tym dobór akcesoriów, past, płukanek, itp.,
_raportowanie lekarzowi uzyskanych rezultatów,
_stałą motywację pacjenta,
_promowanie zachowań prozdrowotnych,
_praktyczne wskazówki dietetyczne.

Każda wizyta pacjenta w gabinecie higieny powinna być odnotowana w dokumentacji medycznej. Za każdym razem należy zapisać wyniki wskaźników API, PBI, SBI, BoP, po konsultacji z lekarzem prowadzącym.

Do zadań stawianych higienistce, oprócz instruktażu i kontroli, należy także wykonanie zabiegów profesjonalnego usunięcia złogów nazębnych nad- i poddziąsłowych, piaskowanie osadu, polerowanie oraz fluoryzacja. Bardzo często to higienistka jako pierwsza jest w stanie rozpoznać objawy niepokojące, takie jak periimplantitis czy perimucositis. Jako, że patologia ich jest nader złożona, odpowiednio ugruntowana wiedza z zakresu stomatologii ma wpływ na dalsze postepowanie zespołu stomatologicznego.

Na podstawie badań klinicznych i epidemiologicznych udało się wyodrębnić 3 zasadnicze czynniki predysponujące do wystąpienia paradontopatii oraz periimplantitis. Są to: czynnik inicjujący (płytka bakteryjna), miejscowe czynniki sprzyjające i układowe czynniki modyfikujące.

Miejscowe czynniki sprzyjające:
_wady tkanek miękkich (wędzidełka, płytki przedsionek),
_stłoczenie zębów,
_wypełnienia i uzupełnienia protetyczne (czynniki jatrogenne),
_obecność złogów nazębnych,
_zgryz urazowy.

Układowe czynniki modyfikujące:
_okres dojrzewania,
_ciąża,
_cukrzyca,
_choroby układu krwiotwórczego (agranulocytoza, neutropenia, białaczka),
_zakażenia wirusem HIV,
_choroby wrodzone i genetyczne,
_przyjmowanie leków (upośledzenie wydzielania śliny),
_stres,
_palenie tytoniu.

_Podsumowanie

Higienistka stomatologiczna, pracując z lekarzem implantologiem, działa zespołowo. Jej zadaniem jest pomoc lekarzowi w kreowaniu prawidłowych postaw promujących zdrowie. Bez jej udziału opieka długofalowa w przypadku pacjentów implantologicznych staje się bardzo trudna. Prawidłowo wyszkolona okaże się bardzo pomocną osobą w zespole stomatologicznym.

Autor:
Lic. hig. stom. Michał Kluczkowski – absolwent Akademii Medycznej w Gdańsku. Od lat związany zawodowo z gdańska kliniką „Impladent”. Autor wielu publikacji w pasie branżowej, aktywny uczestnik oraz wykładowca kursów i szkoleń. Jego zainteresowania zawodowe skupiają się głównie na profilaktyce pacjentów implantologicznych. W swojej pracy ceni kontakt z pacjentem.

 

Piśmiennictwo:
1. Charrier L, Serafini P, Chiono V, Rebora M, Rabacchi G, Zotti CM: Clean and sterile delivery: two different approaches to infection control.
J Eval Clin Pract. 2010 Aug;16(4):771-5. Epub 2010 Jun 10.
2. Helpin ML, Duncan WK: Clean vs sterile technique for pediatric dental patients in the operating room. ASDC J Dent Child. 1988 Nov-Dec;55(6):449-51.
3. Peltola J, Happonen RP, Lehtinen R, Oksala E: Clinical aspects of oral implantology. Proc Finn Dent Soc. 1991;87(2):271-86. Review.
4. Ziemlewski A: Wstępna ocena przewidywalności leczenia i możliwości terapeutycznych systemu Pitt Easy – Sybron Implant Solutions TPS 12/2009: 42-47.
5. Jóźwik, M., et al: Diseases. The Role of Dental Hygienist in the Prevention Periodontium Diseases. Journal of Clinical Healthcare 13.2014_2 (2015):20-23.