Żywność funkcjonalna, czyli jaka?

Polacy coraz chętniej interesują się zdrowotnymi aspektami żywienia. Poszukują przepisów kulinarnych typu fit, poznają najnowsze trendy fitness i coraz częściej przyglądają się kupowanym produktom. Duża część tych produktów spożywczych, oprócz wartości odżywczej, zawiera dodatkowe substancje, mające na celu wzmocnienie ich właściwości zdrowotnej. Są to tzw. produkty wzbogacone albo funkcjonalne. Należą do nich np.: soki z witaminami lub jogurty ze specjalnymi szczepami bakterii. Jak pokazują wyniki badania przeprowadzonego przez firmę badawczą Gemius, pojęcie żywności funkcjonalnej nie jest szeroko znane wśród Polaków, zetknął się z nim tylko co 10. mieszkaniec naszego kraju. Znajomość tego pojęcia jest szczególnie niska wśród osób najmłodszych (15-18 lat) i mieszkańców wsi. O żywności funkcjonalnej znacznie częściej niż ogół społeczeństwa słyszały osoby z wyższym wykształceniem, mieszkańcy największych miast i pracownicy umysłowi wyższego szczebla.

Zdaniem Joanny Smolińskiej z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, z punku widzenia ochrony zdrowia i interesów konsumenta ważne jest, aby żywność znajdująca się w obrocie handlowym była bezpieczna, a informacje podane przez producenta pozwoliły dokonać konsumentowi świadomego wyboru, w tym w zakresie parametrów o charakterze żywieniowym i prozdrowotnym.

O ile znajomość samego pojęcia jest na niskim poziomie, to połowa Polaków intuicyjnie dobrze rozpoznaje jego znaczenie – jako nazwy dla produktów wzbogaconych o dodatkowe substancje korzystnie wpływające na organizm. Szczególnie dobrze z prawidłowym rozpoznaniem znaczenia pojęcia radzą sobie osoby młode (15-24 lata), uczniowie i studenci oraz osoby o zarobkach przekraczających 3 000 PLN miesięcznie. Należy jednak pamiętać, że ponad 1/3 respondentów uznała, że nazwa ta odnosi się do produktów smacznych, które można łatwo przygotować.

Z jakimi cechami polscy konsumenci kojarzą żywność funkcjonalną? Połowa Polaków kojarzy żywność funkcjonalną z produktami wzbogaconymi o dodatkowe substancje korzystnie wpływające na organizm. 35% osób wskazuje, że podstawową funkcją tych produktów jest dobry smak i szybkość przygotowania. Prawie 30% twierdzi, że pozytywny wpływ produktów zaliczanych do żywności funkcjonalnej musi być potwierdzony badaniami. Taki sam odsetek Polaków (30%) kojarzy żywność funkcjonalną z produktami wytworzonymi w sposób przyjazny dla środowiska. Dla 14% badanych żywność funkcjonalna oznacza produkty modyfikowane genetycznie (GMO). Żywność funkcjonalna jest także kojarzona z produktami specjalistycznymi dla niemowląt i małych dzieci (14% badanych) lub dla osób chorych i starszych (11% osób).

Brak znajomości terminu „żywność funkcjonalna” nie oznacza, że Polacy nie kupują produktów należących do tej kategorii. Poproszono badanych o wymienienie kategorii żywności, które według informacji zawartej na opakowaniu zawierają właściwości prozdrowotne. Badani nie znali możliwości odpowiedzi, zatem podawali kategorie poszczególnych produktów, polegając na intuicyjnym rozumieniu pojęcia żywność funkcjonalna. Dlatego też, niektóre z podanych odpowiedzi nie są zgodne ze stanem faktycznym, ale tym samym w pełni odzwierciedlają poziom wiedzy badanych na temat omawianej kategorii.

Na pytanie dotyczące rodzajów produktów z kategorii żywności funkcjonalnej, kupowanych przynajmniej od czasu do czasu, większość badanych (70%) wskazuje jogurty (np. zawierające dodatkowe żywe kultury bakterii oraz probiotyczne), a 66% osób – soki, nektary i napoje owocowe multiwitaminowe. Ponad połowa Polaków kupuje płatki śniadaniowe i musli (53%), herbatki owocowe, ziołowe i mieszanki ziół (52%) oraz oleje roślinne (51%). 42% osób decyduje się na margaryny i miksy do smarowania pieczywa, a więcej niż 37% badanych wskazuje majonezy i sosy funkcjonalne oraz niskotłuszczowe i wzbogacane sery, serki i kefiry. Niemal 30% Polaków przynajmniej od czasu do czasu zdarza się kupować napoje energetyzujące i izotoniczne, a ponad 21% wybiera produkty mleczne zawierające sterole roślinne. Także 20% kupuje produkty dla niemowląt (kaszki, przeciery, mleko modyfikowane).

Raport „Żywność Funkcjonalna 2012 – czyli co ma Polak na talerzu” powstał na podstawie badania zrealizowanego przez Interaktywny Instytut Badań Rynkowych. Ze względu na duże znaczenia bezpieczeństwa w kategorii żywności funkcjonalnej patronat merytoryczny nad raportem objął Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny. Badanie zostało zrealizowane przy użyciu ankiet internetowych.