Czy hipnoza może być przydatna w stomatologii?

Iveta Ramonaite, Dental Tribune International

pią. 11 lipca 2025

ratować

MONTREAL, Kanada: Hipnoza, od dawna kojarzona z występami scenicznymi i rozrywką, przyciąga również uwagę ze względu na jej zastosowania w medycynie, także w stomatologii. W miarę wzrostu zapotrzebowania na nieinwazyjne sposoby radzenia sobie z lękiem i bólem podczas leczenia stomatologicznego, rośnie zainteresowanie podejściami alternatywnymi. Niedawno opublikowany przegląd literatury przeprowadzony przez badaczy z Kanady stanowi wkład w tę dyskusję, badając coraz większą liczbę dowodów potwierdzających stosowanie hipnozy klinicznej w gabinetach stomatologicznych. Odkrycia sugerują, że hipnoza może być cennym uzupełnieniem leczenia lęku stomatologicznego, ostrego bólu zabiegowego i niektórych przewlekłych schorzeń bólowych w obrębie jamy ustnej i głowy.

Główna autorka artykułu na temat hipnozy w stomatologii, Angélique Thibault, uważa, że dzięki odpowiedniemu przeszkoleniu dentyści i ich zespoły mogą w realny sposób włączyć elementy hipnozy do rutynowej opieki nad pacjentem. (Zdjęcie: Angélique Thibault)

„Biorąc pod uwagę, że zabiegi stomatologiczne często wywołują lęk, niepokój i ostry ból, mój zespół i ja chcieliśmy lepiej zrozumieć rolę hipnozy w stomatologii” – wyjaśniła Dental Tribune International główna autorka Angélique Thibault, asystentka naukowa i studentka na Wydziale Stomatologii Uniwersytetu w Montrealu. Dodała: „Warto zbadać każdy środek wspomagający, który może przynieść korzyści pacjentom i zwiększyć ich komfort podczas zabiegów stomatologicznych”.

W przeglądzie zsyntezowano wnioski z 12 przeglądów systematycznych i/lub metaanaliz opublikowanych w okresie od 2000 r. do grudnia 2024 r. Osiem skupiało się na leczeniu lęku stomatologicznego i/lub ostrego bólu zabiegowego, a pozostałe dotyczyły schorzeń przewlekłych, takich jak zaburzenia ze strony stawów skroniowo-żuchwowych i zespół pieczenia jamy ustnej.

Najmocniejsze dowody na to, że hipnoza jest uzupełnieniem leczenia klinicznego, znaleziono w przypadku zabiegów obejmujących znieczulenie miejscowe i ekstrakcję zębów. W kilku badaniach wykazano zmniejszoną potrzebę stosowania sedacji farmakologicznej, mniejszy ból pooperacyjny, a nawet zmniejszenie potrzeby podawania leków przeciwbólowych podczas stosowania hipnozy. W niektórych przypadkach czas rekonwalescencji był krótszy, a podczas leczenia potrzebne było mniejsze wzmocnienie znieczulające.

Omawiając konkretne techniki hipnozy, które wydają się najskuteczniejsze w leczeniu lęku stomatologicznego, Thibault zauważyła, że hipnoza terapeutyczna prowadzona za pomocą sugestii hipnotycznych przez przeszkolonego hipnoterapeutę wydaje się skuteczniejsza niż hipnoza wywoływana nagraniem audio. Przyznała jednak, że w przypadku prywatnej praktyki zaangażowanie dodatkowego specjalisty nie zawsze jest możliwe. „Dlatego należy zachęcać lekarza-operatora do stosowania hipnozy stosowanej bezpośrednio przez dentystę, pod warunkiem, że przeszedł on odpowiednie przeszkolenie” – zauważyła.

Odkrycia podkreśliły również potencjał hipnozy w zmniejszaniu wskaźników stresu fizjologicznego, takich jak tętno i ciśnienie krwi, a także lęku zgłaszanego przez pacjentów. Chociaż dostępność badań dotyczących dzieci i młodzieży była bardziej ograniczona, kilka badań wykazało pozytywne wyniki, gdy porównano hipnozę z innymi technikami zmniejszającymi lęk, takimi jak odwracanie uwagi lub wzmocniona komunikacja przedoperacyjna.

Jeśli chodzi o oddziaływanie hipnozy na przewlekły ból, dowody nie są tak mocne. Chociaż badania sugerują potencjalne korzyści – takie jak zwiększone otwieranie ust i zmniejszenie poziomu bólu u pacjentów z zaburzeniami stawów skroniowo-żuchwowych – większość z nich charakteryzowała się niską jakością metodologiczną. Mimo to Thibault uważa, że implikacje są obiecujące: „W przypadku bólu przewlekłego celem jest przede wszystkim poprawa jakości życia pacjenta, ponieważ ból rzadko zostaje całkowicie wyeliminowany”.

“Konieczne jest rozróżnienie między hipnozą sceniczną a hipnoterapią kliniczną.”

Integracja hipnozy z praktyką

Jednym z ograniczeń jest brak standaryzacji protokołów hipnozy w różnych badaniach. Autorzy podkreślili potrzebę wysokiej jakości randomizowanych, kontrolowanych badań ze szczegółowymi opisami technik hipnozy, aby wzmocnić bazę dowodów i ułatwić znaczące porównania.

Według Thibault kolejną istotną przeszkodą w szerszym zastosowaniu hipnozy jest sposób, w jaki jest ona postrzegana przez społeczeństwo, a nawet przez niektórych dentystów. „Kluczowe jest rozróżnienie między hipnozą sceniczną a hipnoterapią kliniczną” – powiedziała. „Wiele osób boi się utraty kontroli, co jest błędnym przekonaniem ukształtowanym przez massmedia i branżę rozrywkową” – wyjaśniła.

Podkreśliła, że hipnozy nie należy postrzegać jako zamiennika znieczulenia lub konwencjonalnych metod leczenia, ale jako dodatek poprawiający ogólną jakość opieki. “Nasza praca przyczynia się do podniesienia świadomości zarówno wśród dentystów, jak i pacjentów. Mamy nadzieję, że zachęci do dalszych badań w tym obszarze i wesprze włączenie hipnozy do praktyki stomatologicznej – szczególnie w przypadku dzieci, które są zazwyczaj bardzo podatne na sugestie hipnotyczne” – powiedziała.

Autorzy doszli do wniosku, że dostępne dowody potwierdzają zasadność włączenia treningu hipnozy do edukacji stomatologicznej i kursów ustawicznego doskonalenia zawodowego. Jak ujęła to Thibault: „Przy odpowiednim przeszkoleniu włączenie hipnozy do codziennej opieki stomatologicznej jest nie tylko wykonalne, ale może znacznie poprawić doświadczenia pacjenta”.

Artykuł przeglądowy zatytułowany „Praktyka hipnozy oparta na faktach: Narracyjne podsumowanie recenzji i metaanalizy” (“Evidence-based practice of hypnosis in dentistry: Narrative summary of reviews and meta-analysis”), został opublikowany w Internecie 13 marca 2025 r. w czasopiśmie American Journal of Clinical Hypnosis, przed umieszczeniem w numerze.