DT News - Poland - Forma wykonywania zawodu a ubezpieczenie społeczne

Search Dental Tribune

Forma wykonywania zawodu a ubezpieczenie społeczne

fot. justasc/Shutterstock
Daria Wierzbińska

Daria Wierzbińska

śro. 2 września 2015

ratować

To, jakie składki na ubezpieczenia społeczne musi płacić lekarz dentysta zależy od jego statusu, tj. od tego, w jakiej formie wykonuje zawód.

Lekarz dentysta może wykonywać zawód w różnych formach: pozostając w stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej lub decydując się na działalność gospodarczą. W zależności od posiadanego przez niego statusu, różne będą składki na ubezpieczenie społeczne.

Regulacje prawne dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym określone zostały w przepisach ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 z późn. zm., dalej jako „ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych”).

Lekarz dentysta jako pracownik
W przypadku zatrudnienia dentysty na postawie umowy o pracę, pracodawca ma obowiązek odprowadzania w jego imieniu składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe w okresie od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. W tym samym okresie lekarz podlega również ubezpieczeniu zdrowotnemu (które nie stanowi składki na ubezpieczenie społeczne, pokrywa zaś świadczenia wypłacane przez Narodowy Fundusz Zdrowia). Wysokość ww. składek obliczana jest na podstawie wynagrodzenia brutto, zaś ich finansowanie odbywa się częściowo przez pracodawcę, a częściowo przez dentystę-pracownika. Lekarz zatrudniony na podstawie umowy o pracę w każdym przypadku podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu, ponieważ umowa o pracę stanowi tzw. bezwzględny tytuł do ubezpieczenia. Oznacza to, że umowa o pracę rodzi konieczność odprowadzania składek niezależnie od innych form wykonywania zawodu objętych obowiązkiem składkowym (pozarolnicza działalność gospodarcza, umowy cywilnoprawne) oraz bez względu na wielkość uzyskiwanych z nich przychodów.

W przypadku dentystów zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie przychód (w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Ujmując rzecz ogólnie, przychód z umowy o pracę stanowić będą wszelkie wypłaty środków pieniężnych, jak również wartość pieniężna świadczeń w naturze albo ich ekwiwalenty (w szczególności będą to wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki do wynagrodzenia, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop). Jeśli chodzi zaś o podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe, stanowić ją będzie podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Lekarz dentysta jako przedsiębiorca
W przypadku, gdy dentysta prowadzi działalność w zakresie wolnego zawodu, wówczas opłaca składki na ubezpieczenia społeczne na takich samych zasadach, jak każdy inny przedsiębiorca prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą. W przypadku prowadzenia własnej działalności gospodarczej, lekarz podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ubezpieczeniu wypadkowemu, natomiast dobrowolnie może podlegać ubezpieczeniu chorobowemu (na swój wniosek). Dodatkowo, należy wspomnieć o konieczności opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Ważne! W sytuacji, gdy dentysta podejmuje czynności mające na celu rozpoczęcie praktyki (np. wpis do ewidencji, najem lokalu, remont gabinetu), wówczas nie wykonuje pozarolniczej działalności gospodarczej, a związku z tym nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu zarejestrowanej działalności gospodarczej. Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązek ubezpieczenia wynika z faktycznego rozpoczęcia działalności i jej prowadzenia na podstawie wpisu do ewidencji, nie zaś z formalnego jej zarejestrowania.

 

Jeśli chodzi o wysokość składek odprowadzanych przez dentystę prowadzącego działalność gospodarczą – w przeciwieństwie do wysokości składek opłacanych przez osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej – nie musi być ona wprost proporcjonalna do osiąganego przychodu. Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby prowadzące działalność gospodarczą są uprawnione do zadeklarowania tzw. podstawy, czyli kwoty, od której będą naliczane składki na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne. Dentysta ma prawo zadeklarować podstawę w wysokości nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego oraz nie wyższej niż 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

Stawka ulgowa nie dla wszystkich
W przypadku ubezpieczeń społecznych, istnieje również możliwość wskazania jako podstawy naliczania składek na ubezpieczenie społeczne kwoty równej 30% minimalnego wynagrodzenia w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej.

Dentyści powinni być ostrożni w kwestii korzystania z ulg dla „początkujących” przedsiębiorców. Zgodnie z art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, preferencyjna podstawa wymiaru nie dotyczy osób, które wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy (…) czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej. Z możliwości tej nie będą jednak mogli skorzystać lekarze dentyści, którzy świadczą usługi na rzecz podmiotu leczniczego, w którym wcześniej odbywali staż. Zarówno w ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (decyzja ZUS z 19 listopada 2013 r., nr 1514/2013), jak i Sądu Najwyższego (wyrok SN z 23 marca 2010 r., I UK 323/09), usługi zdrowotne świadczone przez lekarza w ramach działalności gospodarczej na rzecz podmiotu, w którym był on uprzednio zatrudniony jako stażysta wyłączają możliwość preferencyjnego ustalenia podstawy wymiaru składki na poziomie 30% minimalnego wynagrodzenia.

Należy pamiętać, iż roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dentysty, który jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, jak i prowadzącego działalność gospodarczą, w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w danym roku kalendarzowym.

 

Zbieg tytułów ubezpieczeń
Sytuacja, w której dentysta zatrudniony jest w podmiocie leczniczym na podstawie umowy o pracę i jednocześnie prowadzi własną praktykę (działalność gospodarczą), do sytuacji rzadkich nie należy. Spotkać się można również z przypadkami, gdy lekarze prowadzący działalność gospodarczą, świadczą dodatkowo usługi w podmiocie leczniczym na podstawie umowy cywilnoprawnej. W takim przypadku dentysta spełnia warunki do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z 2 lub więcej tytułów. Sytuację taką określa się mianem zbiegu tytułów do ubezpieczenia emerytalnego i rentowych.

Ważne! Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, za pracownika uważa się dentystę wykonującego zawód na podstawie umowy o pracę, ale również dentystę wykonującego pracę na podstawie umowy zlecenia, jeżeli umowę taką lekarz zawarł z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Oznacza to, że pracodawca, który zatrudni na podstawie umowy cywilnoprawnej własnego pracownika-lekarza, od przychodu uzyskiwanego przez pracownika z tej umowy jest zobowiązany opłacać składki na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne. W takim przypadku nie mamy do czynienia ze zbiegiem tytułów do ubezpieczeń społecznych.

W przypadku, gdy lekarz dentysta wykonuje pracę w ramach stosunku pracy, jak również świadczy usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej (ale zawartej nie ze swoim pracodawcą), wówczas pierwszeństwo do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych jest stosunek pracy, a umowa cywilnoprawna stanowić będzie taki tytuł tylko w przypadku, gdy podstawa wymiaru składek z tytułu stosunku pracy (w przeliczeniu na okres miesiąca) jest niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeśli podstawa ta jest równa lub wyższa od wskazanej kwoty, wówczas umowa cywilnoprawna stanowić będzie wyłącznie tytuł do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Analogiczne uregulowanie występuje w przypadku wykonywania zawodu w ramach stosunku pracy oraz jednocześnie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej – decydująca będzie wysokość podstawy wymiaru składek.

Autorka:

Daria Wierzbińska – Dyrektor Generalny w Kancelarii Prawnej „Świeca i Wspólnicy” Sp. k.

Kontakt:
E-mail: wierzbinska@swwp.pl
 

To post a reply please login or register
advertisement
advertisement