Dental Photo Master – wszystko na temat fotografii dentystycznej

Od kilku lat cyfrowa fotografia dentystyczna stanowi w stomatologii jedno z niezbędnych narzędzi do prowadzenia właściwej dokumentacji medycznej.

Mam ogromną przyjemność zapoczątkować tym materiałem serię artykułów poświęconych dokumentacji fotograficznej w leczeniu stomatologicznym. Aby materiały zamieszczane miały jak największą wartość merytoryczną i praktyczną, każdy z artykułów będzie miał 2 sekcje:
_Fotografia w stomatologii – będę tu poruszał tematy związane z teorią fotografii, organizacją i postprodukcją oraz zasadami wykonywania poprawnej dokumentacji.
_Sprzęt fotograficzny i akcesoria – w tej części będę opisywał aparaty, obiektywy, lampy błyskowe oraz inne akcesoria, jak: lustra, retraktory, kontrastery czy modyfikatory światła.

Dlaczego ja? Jestem lekarzem dentystą i jednocześnie fotografem. Zajmuję się fotografią od ponad 35 lat, a dentystyczną od 20 lat. Przez ten czas zdobyłem bardzo duże doświadczenie w wykonywaniu dokumentacji fotograficznej przydatnej w diagnostyce, dokumentacji zabiegów chirurgicznych, protetycznych i z zakresu stomatologii zachowawczej. Tym doświadczeniem będę się dzielił z Tobą, drogi Czytelniku, na łamach tego magazynu „Digital”.

Pierwszy z serii artykułów jest wprowadzeniem do świata fotografii dentystycznej z uwzględnieniem istotnych elementów dokumentacji fotograficznej. A więc zaczynamy!

_Fotografia w stomatologii
Prowadzenie dokumentacji fotograficznej może być procesem prostym i przyjemnym, jeśli rozumiemy potrzebę zastosowania poszczególnych jej elementów. W kolejnych numerach będę szczegółowo je opisywał.

Mamy kilka głównych składowych tego procesu:
_wykonanie zdjęcia,
_jego transfer z aparatu do komputera,
_zarządzanie zbiorem zdjęć i ich archiwizacja,
_obróbka cyfrowa zdjęć (postprodukcja),
_eksport zdjęć na potrzeby druku (dla pacjenta, artykuły) lub mediów elektronicznych (Internet, wykłady, prezentacje).

Wykonanie zdjęcia
Dobrze wykonane pod względem technicznym zdjęcie może skrócić w sposób znaczący czas potrzebny na jego przygotowanie do prezentacji. Wykonanie zdjęcia obejmuje 2 fazy:
_kadrowanie zdjęcia lub prościej mówiąc: „ujęcie”: polega na objęciu w wizjerze aparatu lub na wyświetlaczu pożądanego odcinka, którym jesteśmy zainteresowani. Może to być cała twarz pacjenta, usta lub same zęby,
_techniczne wykonanie zdjęcia: przed naciśnięciem spustu migawki – ten etap obejmuje wybór odpowiedniego programu/trybu wykonywania zdjęć, ustawienie parametrów ekspozycji takich, jak: przysłona i czas otwarcia migawki oraz ostrość.

Transfer zdjęcia
Na tym etapie, po wykonaniu zdjęcia, przenosimy je z aparatu fotograficznego do komputera. Możemy to wykonać na 3 sposoby w zależności od typu aparatu, który posiadamy:
_przez podłączenie aparatu bezpośrednio do komputera za pomocą specjalnego kabla dołączonego w zestawie akcesoriów do aparatu,
_przez wyjęcie karty pamięci z aparatu i użycie zewnętrznego urządzenia, którym jest czytnik kart (card reader),
_transfer bezprzewodowy zdjęcia z wykorzystaniem WiFi lub transmisji radiowej.

Zarządzanie zdjęciami i ich archiwizacja
Dokumentacja medyczna jest przypisana najczęściej poszczególnym pacjentom. Aby móc efektywnie zarządzać dużą liczbą zdjęć, konieczna jest ich odpowiednia organizacja i archiwizacja (kopie zapasowe). Dla optymalizacji tego procesu konieczne jest:
_ustawienie aparatu (data i godzina),
_organizacja folderów wg nazwisk pacjentów lub numerów kart,
_organizacja wszystkich zdjęć tego samego pacjenta w jednym folderze,
_wykorzystanie słów kluczowych i metadanych,
_optymalizacja procesu z wykorzystaniem dedykowanych programów komputerowych,
_przechowywanie zdjęć – tam, gdzie będą najbardziej bezpieczne.

Obróbka cyfrowa zdjęć
Każde zdjęcie wykonywane aparatem cyfrowym podlega obróbce. W zależności od formatu wykonywanego zdjęcia, część „ulepszeń” jest przeprowadzana jeszcze w aparacie przez komputer aparatu. Jednakże bardzo często po zaimportowaniu zdjęć do komputera przydaje się umiejętność ich obróbki. W przypadku zdjęć dokumentacji medycznej podstawowa obróbka obejmuje:
_korektę ekspozycji (gdy zdjęcie jest za ciemne lub za jasne, możemy to skorygować),
_korektę kadru poprzez przycięcie zdjęcia,
_korektę koloru – niektóre zdjęcia będą się różniły kolorem między sobą mimo tego, że zostały wykonane tym samym sprzętem fotograficznym,
_oczyszczenie zdjęcia z artefaktów, którymi są np. plamki kurzu na matrycy wewnątrz aparatu.

Eksport zdjęcia
Zdjęcie zarejestrowane przez aparat na karcie pamięci ma pewien rozmiar wyrażany w pikselach. W uproszczeniu możemy przyjąć, że jest to wielkość mierzona w centymetrach. Jeśli wykonamy zdjęcie w największej rozdzielczości, którą umożliwia nam nasz aparat (co jest zasadne z punktu widzenia jakości), liczba pikseli w zdjęciu będzie bardzo duża i wyrażana jest w milionach pikseli. Dlatego spotykamy się z określeniem, że aparat ma matrycę np. 20 mega pikseli. Zdjęcie o takim rozmiarze, przy obecnych technologiach, umożliwia wykonanie wydruków o powierzchniach przekraczających wielkość ściany domu. Na potrzeby różnych mediów (druk, Internet) konieczne jest przygotowanie takiego zdjęcia, aby spełniało w sposób optymalny parametry wymagane dla tych mediów. Zdjęcia oryginalne należy wykonywać w największej rozdzielczości aparatu. Na potrzeby różnych prezentacji, Internetu lub druku należy takie zdjęcie odpowiednio przetworzyć (zazwyczaj zmniejszyć) i zapisać w formie nowego zdjęcia, które jest kopią oryginału, lecz w mniejszym rozmiarze. W trakcie eksportu zdjęcia, z wykorzystaniem odpowiedniego programu, możemy wykonać te operacje bardzo prosto i niemal automatycznie. Obejmują one:
_lokalizację i nazwę nowego zdjęcia (możemy nadać nową nazwę dla zdjęcia, lokalizację jak płyta CD, nośnik typu pendrive itd.),
_wielkość/rozmiar nowego zdjęcia w pikselach lub centymetrach,
_rozdzielczość – inna jest na potrzeby druku, a inna do prezentacji lub Internetu,
- wyostrzanie zdjęcia po kompresji (zmniejszeniu), nadawanie metadanych (autor zdjęcia) lub znaków wodnych i oznaczeń autorskich.

_Sprzęt i akcesoria w fotografii dentystycznej:

Sprzęt fotograficzny
Do optymalnej dokumentacji fotograficznej rekomendowane są zestawy lustrzanek cyfrowych z odpowiednim obiektywem i lampą błyskową.

Aparaty
Pierwsze pytanie, które często słyszę to: jaki aparat mam kupić?
Jeśli chcesz kupić nowy aparat, to 2 aparaty, które rekomenduję są świetnym wyborem: Nikon D7200 (Ryc. 6) i Canon EOS 70D (Ryc. 7). Główne ich zalety dla dokumentacji stomatologicznej to:
_bardzo wysoka jakość zdjęć,
_indywidualne programy ekspozycji umożliwiające zapamiętanie ustawień dla zdjęć wewnątrzustnych i oddzielnie dla zdjęć portretowych,
_wbudowany nadajnik do sterowania lampą błyskową bezprzewodowo.

Obiektywy
Do wymienionych modeli istnieje możliwość doboru różnych modeli obiektywów makro. Rekomenduję oryginalne obiektywy, jednak istnieją modele innych producentów, które z powodzeniem można wykorzystać. Canon: Canon EF 100mm f/2.8L Macro IS USM (Ryc. 8) Nikon: Nikon AF-S VR Micro-NIKKOR 105mm f/2.8G IF-ED (Ryc. 9)

Lampa błyskowa:
Najbardziej uniwersalną lampą błyskową wykorzystywaną w fotografii dentystycznej jest lampa pierścieniowa. Ma ona swoje wady i zalety. Do wymienionych modeli polecam bezprzewodową lampę pierścieniową Metz 15 MS-1 Macro (Ryc. 10). Główne jej zalety:
_bardzo dobra cena,
_współpracuje bezprzewodowo z Nikonem D7200 i Canonem 70D.

Autor:
Krzysztof Chmielewski, DDS, MSc – lekarz dentysta i fotograf. Ukończył studia na wydziale stomatologii Akademii Medycznej w Gdańsku w 1993 r. i studia podyplomowe we Frankfurcie i w Seattle. Specjalizuje się w dziedzinie stomatologii estetycznej i implantologii. Wykłada na Uniwersytecie we Frankfurcie. Prowadzi autorską klinikę stomatologii estetycznej „SmileClinic” w Gdańsku. Studiował fotografię w Nowojorskim Instytucie Fotografii. Na stałe współpracuje z Discovery Channel przy produkcjach filmów przyrodniczych, jest Dyrektorem Edukacyjnym platformy edukacyjnej DentalPhotoMaster.com.

www.smileclinic.pl
www.adakris.smugmug.com